| пали | Комментарии |
|
46.Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati ghositārāme.
|
|
|
Tena kho pana samayena āyasmā anuruddho divāvihāraṃ gato hoti paṭisallīno.
|
|
|
Atha kho sambahulā manāpakāyikā devatā yenāyasmā anuruddho tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ anuruddhaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu.
|
|
|
Ekamantaṃ ṭhitā kho tā devatā āyasmantaṃ anuruddhaṃ etadavocuṃ – "mayaṃ, bhante anuruddha, manāpakāyikā nāma devatā tīsu ṭhānesu issariyaṃ kārema vasaṃ vattema.
|
|
|
Mayaṃ, bhante anuruddha, yādisakaṃ vaṇṇaṃ ākaṅkhāma tādisakaṃ vaṇṇaṃ ṭhānaso paṭilabhāma; yādisakaṃ saraṃ ākaṅkhāma tādisakaṃ saraṃ ṭhānaso paṭilabhāma; yādisakaṃ sukhaṃ ākaṅkhāma tādisakaṃ sukhaṃ ṭhānaso paṭilabhāma.
|
|
|
Mayaṃ, bhante anuruddha, manāpakāyikā nāma devatā imesu tīsu ṭhānesu issariyaṃ kārema vasaṃ vattemā"ti.
|
|
|
Atha kho āyasmato anuruddhassa etadahosi – "aho vatimā devatā sabbāva nīlā assu nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārā"ti.
|
|
|
Atha kho tā devatā āyasmato anuruddhassa cittamaññāya sabbāva nīlā ahesuṃ nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārā.
|
|
|
Atha kho āyasmato anuruddhassa etadahosi – "aho vatimā devatā sabbāva pītā assu - pe - sabbāva lohitakā assu… sabbāva odātā assu odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārā"ti.
|
|
|
Atha kho tā devatā āyasmato anuruddhassa cittamaññāya sabbāva odātā ahesuṃ odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārā.
|
|
|
Atha kho tā devatā ekā ca [ko (sī.), ekāva (syā. pī.)] gāyi ekā ca [ekā pana (sī.), ekāva (syā. pī.)] nacci ekā ca [ekā (sī.), ekāva (syā. pī.)] accharaṃ vādesi.
|
|
|
Seyyathāpi nāma pañcaṅgikassa tūriyassa [turiyassa (sī. syā. pī.)] suvinītassa suppaṭipatāḷitassa kusalehi susamannāhatassa saddo hoti vaggu ca rajanīyo ca kamanīyo ca pemanīyo ca madanīyo ca; evamevaṃ tāsaṃ devatānaṃ alaṅkārānaṃ saddo hoti vaggu ca rajanīyo ca kamanīyo ca pemanīyo ca madanīyo ca.
|
|
|
Atha kho āyasmā anuruddho indriyāni okkhipi.
|
|
|
Atha kho tā devatā "na khvayyo anuruddho sādiyatī"ti [sādayatīti (saddanītidhātumālā)] tatthevantaradhāyiṃsu.
|
|
|
Atha kho āyasmā anuruddho sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.
|
|
|
Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā anuruddho bhagavantaṃ etadavoca –
|
|
|
"Idhāhaṃ, bhante, divāvihāraṃ gato homi paṭisallīno.
|
|
|
Atha kho, bhante, sambahulā manāpakāyikā devatā yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu.
|
|
|
Ekamantaṃ ṭhitā kho, bhante, tā devatā maṃ etadavocuṃ – 'mayaṃ, bhante anuruddha, manāpakāyikā nāma devatā tīsu ṭhānesu issariyaṃ kārema vasaṃ vattema.
|
|
|
Mayaṃ, bhante anuruddha, yādisakaṃ vaṇṇaṃ ākaṅkhāma tādisakaṃ vaṇṇaṃ ṭhānaso paṭilabhāma; yādisakaṃ saraṃ ākaṅkhāma tādisakaṃ saraṃ ṭhānaso paṭilabhāma; yādisakaṃ sukhaṃ ākaṅkhāma tādisakaṃ sukhaṃ ṭhānaso paṭilabhāma.
|
|
|
Mayaṃ, bhante anuruddha, manāpakāyikā nāma devatā imesu tīsu ṭhānesu issariyaṃ kārema vasaṃ vattemā'ti.
|
|
|
Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – 'aho vatimā devatā sabbāva nīlā assu nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārā'ti.
|
|
|
Atha kho, bhante, tā devatā mama cittamaññāya sabbāva nīlā ahesuṃ nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārā.
|
|
|
"Tassa mayhaṃ, bhante, etadahosi – 'aho vatimā devatā sabbāva pītā assu - pe - sabbāva lohitakā assu - pe - sabbāva odātā assu odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārā'ti.
|
|
|
Atha kho, bhante, tā devatā mama cittamaññāya sabbāva odātā ahesuṃ odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārā.
|
|
|
"Atha kho, bhante, tā devatā ekā ca gāyi ekā ca nacci ekā ca accharaṃ vādesi.
|
|
|
Seyyathāpi nāma pañcaṅgikassa tūriyassa suvinītassa suppaṭipatāḷitassa kusalehi susamannāhatassa saddo hoti vaggu ca rajanīyo ca kamanīyo ca pemanīyo ca madanīyo ca; evamevaṃ tāsaṃ devatānaṃ alaṅkārānaṃ saddo hoti vaggu ca rajanīyo ca kamanīyo ca pemanīyo ca madanīyo ca.
|
|
|
Atha khvāhaṃ, bhante, indriyāni okkhipiṃ.
|
|
|
"Atha kho, bhante, tā devatā 'na khvayyo anuruddho sādiyatī'ti tatthevantaradhāyiṃsu.
|
|
|
Katihi nu kho, bhante, dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā manāpakāyikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī"ti?
|
|
|
"Aṭṭhahi kho, anuruddha, dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā manāpakāyikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjati.
|
|
|
Katamehi aṭṭhahi?
|
|
|
Idha, anuruddha, mātugāmo yassa mātāpitaro bhattuno denti atthakāmā hitesino anukampakā anukampaṃ upādāya tassa hoti pubbuṭṭhāyinī pacchānipātinī kiṅkārapaṭissāvinī manāpacārinī piyavādinī.
|
|
|
"Ye te bhattu garuno [guruno (ka.)] honti – mātāti vā pitāti vā samaṇabrāhmaṇāti vā – te sakkaroti, garuṃ karoti [garukaroti (sī. syā. pī.)], māneti, pūjeti, abbhāgate ca āsanodakena paṭipūjeti.
|
|
|
"Ye te bhattu abbhantarā kammantā – uṇṇāti vā kappāsāti vā – tattha dakkhā hoti analasā tatrupāyāya [tatrūpāyāya (sī.), a. ni. 4.35; 11.14] vīmaṃsāya samannāgatā alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ.
|
|
|
"Yo so bhattu abbhantaro antojano – dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā – tesaṃ katañca katato jānāti akatañca akatato jānāti, gilānakānañca balābalaṃ jānāti khādanīyaṃ bhojanīyañcassa paccaṃsena [paccayena (syā.), paccattaṃsena (ka.) a. ni. 5.33] saṃvibhajati.
|
|
|
"Yaṃ bhattu āharati dhanaṃ vā dhaññaṃ vā jātarūpaṃ vā taṃ ārakkhena guttiyā sampādeti, tattha ca hoti adhuttī athenī asoṇḍī avināsikā.
|
|
|
"Upāsikā kho pana hoti buddhaṃ saraṇaṃ gatā dhammaṃ saraṇaṃ gatā saṅghaṃ saraṇaṃ gatā.
|
|
|
"Sīlavatī kho pana hoti – pāṇātipātā paṭiviratā, adinnādānā paṭiviratā, kāmesumicchācārā paṭiviratā, musāvādā paṭiviratā, surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā.
|
|
|
"Cāgavatī kho pana hoti.
|
|
|
Vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati muttacāgā [muttacāgī (syā.)] payatapāṇinī [payatapāṇi (sī.), payatapāṇī (syā. pī. ka.)] vossaggaratā yācayogā dānasaṃvibhāgaratā.
|
|
|
"Imehi kho, anuruddha, aṭṭhahi dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā paraṃ maraṇā manāpakāyikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatī"ti.
|
|
|
"Yo naṃ bharati sabbadā, niccaṃ ātāpi ussuko;
|
|
|
Taṃ sabbakāmadaṃ [taṃ sabbakāmaharaṃ (sī. syā. pī.) sabbakāmaharaṃ (a. ni. 5.33] posaṃ, bhattāraṃ nātimaññati.
|
|
|
"Na cāpi sotthi bhattāraṃ, issāvādena rosaye;
|
|
|
Bhattu ca garuno sabbe, paṭipūjeti paṇḍitā.
|
|
|
"Uṭṭhāhikā [uṭṭhāyikā (ka.)] analasā, saṅgahitaparijjanā;
|
|
|
Bhattu manāpaṃ carati, sambhataṃ anurakkhati.
|
|
|
"Yā evaṃ vattati nārī, bhattu chandavasānugā;
|
|
|
Manāpā nāma te [manāpakāyikā (sī. ka.)] devā, yattha sā upapajjatī"ti. chaṭṭhaṃ;
|
|