| пали | Комментарии |
|
51.Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.
|
|
|
Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – "bhikkhavo"ti.
|
|
|
"Bhadante"ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
|
|
|
Bhagavā etadavoca –
|
|
|
"Kittāvatā nu kho, bhikkhave, bhikkhū parivīmaṃsamāno parivīmaṃseyya sabbaso sammā dukkhakkhayāyā"ti?
|
|
|
"Bhagavaṃmūlakā no, bhante, dhammā bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā.
|
|
|
Sādhu vata, bhante, bhagavantaṃyeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho.
|
|
|
Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī"ti.
|
|
|
"Tena hi, bhikkhave, suṇātha, sādhukaṃ manasi karotha, bhāsissāmī"ti.
|
|
|
"Evaṃ, bhante"ti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ.
|
|
|
Bhagavā etadavoca –
|
|
|
"Idha, bhikkhave, bhikkhu parivīmaṃsamāno parivīmaṃsati – 'yaṃ kho idaṃ anekavidhaṃ nānappakārakaṃ dukkhaṃ loke uppajjati jarāmaraṇaṃ; idaṃ nu kho dukkhaṃ kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ?
|
|
|
Kismiṃ sati jarāmaraṇaṃ hoti, kismiṃ asati jarāmaraṇaṃ na hotī'ti?
|
|
|
So parivīmaṃsamāno evaṃ pajānāti – 'yaṃ kho idaṃ anekavidhaṃ nānappakārakaṃ dukkhaṃ loke uppajjati jarāmaraṇaṃ, idaṃ kho dukkhaṃ jātinidānaṃ jātisamudayaṃ jātijātikaṃ jātippabhavaṃ.
|
|
|
Jātiyā sati jarāmaraṇaṃ hoti, jātiyā asati jarāmaraṇaṃ na hotī"'ti.
|
|
|
"So jarāmaraṇañca pajānāti, jarāmaraṇasamudayañca pajānāti, jarāmaraṇanirodhañca pajānāti, yā ca jarāmaraṇanirodhasāruppagāminī paṭipadā tañca pajānāti, tathā paṭipanno ca hoti anudhammacārī; ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu sabbaso sammā dukkhakkhayāya paṭipanno jarāmaraṇanirodhāya.
|
|
|
"Athāparaṃ parivīmaṃsamāno parivīmaṃsati – 'jāti panāyaṃ kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā, kismiṃ sati jāti hoti, kismiṃ asati jāti na hotī'ti?
|
|
|
So parivīmaṃsamāno evaṃ pajānāti – 'jāti bhavanidānā bhavasamudayā bhavajātikā bhavappabhavā; bhave sati jāti hoti, bhave asati jāti na hotī"'ti.
|
|
|
"So jātiñca pajānāti, jātisamudayañca pajānāti, jātinirodhañca pajānāti, yā ca jātinirodhasāruppagāminī paṭipadā tañca pajānāti, tathā paṭipanno ca hoti anudhammacārī; ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu sabbaso sammā dukkhakkhayāya paṭipanno jātinirodhāya.
|
|
|
"Athāparaṃ parivīmaṃsamāno parivīmaṃsati – 'bhavo panāyaṃ kiṃnidāno - pe - upādānaṃ panidaṃ kiṃnidānaṃ… taṇhā panāyaṃ kiṃnidānā… vedanā… phasso… saḷāyatanaṃ panidaṃ kiṃnidānaṃ… nāmarūpaṃ panidaṃ… viññāṇaṃ panidaṃ… saṅkhārā panime kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā; kismiṃ sati saṅkhārā honti, kismiṃ asati saṅkhārā na hontī'ti?
|
|
|
So parivīmaṃsamāno evaṃ pajānāti – 'saṅkhārā avijjānidānā avijjāsamudayā avijjājātikā avijjāpabhavā; avijjāya sati saṅkhārā honti, avijjāya asati saṅkhārā na hontī"'ti.
|
|
|
"So saṅkhāre ca pajānāti, saṅkhārasamudayañca pajānāti, saṅkhāranirodhañca pajānāti, yā ca saṅkhāranirodhasāruppagāminī paṭipadā tañca pajānāti, tathā paṭipanno ca hoti anudhammacārī ; ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu sabbaso sammā dukkhakkhayāya paṭipanno saṅkhāranirodhāya.
|
|
|
"Avijjāgato yaṃ, bhikkhave, purisapuggalo puññaṃ ce saṅkhāraṃ abhisaṅkharoti, puññūpagaṃ hoti viññāṇaṃ.
|
|
|
Apuññaṃ ce saṅkhāraṃ abhisaṅkharoti, apuññūpagaṃ hoti viññāṇaṃ.
|
|
|
Āneñjaṃ ce saṅkhāraṃ abhisaṅkharoti āneñjūpagaṃ hoti viññāṇaṃ.
|
|
|
Yato kho, bhikkhave, bhikkhuno avijjā pahīnā hoti vijjā uppannā, so avijjāvirāgā vijjuppādā neva puññābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkharoti na apuññābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkharoti na āneñjābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkharoti.
|
|
|
Anabhisaṅkharonto anabhisañcetayanto na kiñci loke upādiyati; anupādiyaṃ na paritassati, aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati.
|
|
|
'Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā'ti pajānāti.
|
|
|
"So sukhaṃ ce vedanaṃ vedayati, sā aniccāti pajānāti, anajjhositāti pajānāti, anabhinanditāti pajānāti.
|
|
|
Dukkhaṃ ce vedanaṃ vedayati, sā aniccāti pajānāti, anajjhositāti pajānāti, anabhinanditāti pajānāti.
|
|
|
Adukkhamasukhaṃ ce vedanaṃ vedayati, sā aniccāti pajānāti, anajjhositāti pajānāti, anabhinanditāti pajānāti.
|
|
|
So sukhaṃ ce vedanaṃ vedayati, visaṃyutto naṃ vedayati.
|
|
|
Dukkhaṃ ce vedanaṃ vedayati, visaṃyutto naṃ [taṃ vedanaṃ (sī. pī.), vedanaṃ (ka.)] vedayati.
|
|
|
Adukkhamasukhaṃ ce vedanaṃ vedayati, visaṃyutto naṃ vedayati.
|
|
|
"So kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmīti pajānāti, jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmīti pajānāti.
|
|
|
Kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissanti, sarīrāni avasissantīti pajānāti.
|
|
|
"Seyyathāpi, bhikkhave, puriso kumbhakārapākā uṇhaṃ kumbhaṃ uddharitvā same bhūmibhāge paṭisisseyya [paṭiviseyya (sī.), patiṭṭhapeyya (syā. kaṃ. pī.), paṭiseveyya (ṭīkā)].
|
|
|
Tatra yāyaṃ usmā sā tattheva vūpasameyya, kapallāni avasisseyyuṃ.
|
|
|
Evameva kho, bhikkhave, bhikkhu kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno kāyapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmīti pajānāti, jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayamāno jīvitapariyantikaṃ vedanaṃ vedayāmīti pajānāti.
|
|
|
Kāyassa bhedā uddhaṃ jīvitapariyādānā idheva sabbavedayitāni anabhinanditāni sītībhavissanti, sarīrāni avasissantīti pajānāti.
|
|
|
"Taṃ kiṃ maññatha, bhikkhave, api nu kho khīṇāsavo bhikkhu puññābhisaṅkhāraṃ vā abhisaṅkhareyya apuññābhisaṅkhāraṃ vā abhisaṅkhareyya āneñjābhisaṅkhāraṃ vā abhisaṅkhareyyā"ti?
|
|
|
"No hetaṃ, bhante".
|
|
|
"Sabbaso vā pana saṅkhāresu asati, saṅkhāranirodhā api nu kho viññāṇaṃ paññāyethā"ti?
|
|
|
"No hetaṃ, bhante".
|
|
|
"Sabbaso vā pana viññāṇe asati, viññāṇanirodhā api nu kho nāmarūpaṃ paññāyethā"ti?
|
|
|
"No hetaṃ, bhante".
|
|
|
"Sabbaso vā pana nāmarūpe asati, nāmarūpanirodhā api nu kho saḷāyatanaṃ paññāyethā"ti?
|
|
|
"No hetaṃ, bhante".
|
|
|
"Sabbaso vā pana saḷāyatane asati, saḷāyatananirodhā api nu kho phasso paññāyethā"ti?
|
|
|
"No hetaṃ, bhante".
|
|
|
"Sabbaso vā pana phasse asati, phassanirodhā api nu kho vedanā paññāyethā"ti?
|
|
|
"No hetaṃ, bhante".
|
|
|
"Sabbaso vā pana vedanāya asati, vedanānirodhā api nu kho taṇhā paññāyethā"ti?
|
|
|
"No hetaṃ, bhante".
|
|
|
"Sabbaso vā pana taṇhāya asati, taṇhānirodhā api nu kho upādānaṃ paññāyethā"ti?
|
|
|
"No hetaṃ, bhante".
|
|
|
"Sabbaso vā pana upādāne asati, upādānanirodhā api nu kho bhavo paññāyethā"ti.
|
|
|
"No hetaṃ, bhante".
|
|
|
"Sabbaso vā pana bhave asati, bhavanirodhā api nu kho jāti paññāyethā"ti?
|
|
|
"No hetaṃ, bhante".
|
|
|
"Sabbaso vā pana jātiyā asati, jātinirodhā api nu kho jarāmaraṇaṃ paññāyethā"ti?
|
|
|
"No hetaṃ, bhante".
|
|
|
"Sādhu sādhu, bhikkhave, evametaṃ, bhikkhave, netaṃ aññathā.
|
|
|
Saddahatha me taṃ, bhikkhave, adhimuccatha, nikkaṅkhā ettha hotha nibbicikicchā.
|
|
|
Esevanto dukkhassā"ti.
|
|
|
Paṭhamaṃ.
|
|