| пали | Комментарии |
|
167.
|
|
|
Makkhalivāde paccayoti hetuvevacanameva, ubhayenāpi vijjamānameva kāyaduccaritādīnaṃ saṃkilesapaccayaṃ, kāyasucaritādīnañca visuddhipaccayaṃ paṭikkhipati.
|
|
|
Attakāreti attakāro.
|
|
|
Yena attanā katakammena ime sattā devattampi mārattampi brahmattampi sāvakabodhimpi paccekabodhimpi sabbaññutampi pāpuṇanti, tampi paṭikkhipati.
|
|
|
Dutiyapadena yaṃ parakāraṃ parassa ovādānusāsaniṃ nissāya ṭhapetvā mahāsattaṃ avaseso jano manussasobhagyataṃ ādiṃ katvā yāva arahattaṃ pāpuṇāti, taṃ parakāraṃ paṭikkhipati.
|
|
|
Evamayaṃ bālo jinacakke pahāraṃ deti nāma.
|
|
|
Natthi purisakāreti yena purisakārena sattā vuttappakārā sampattiyo pāpuṇanti, tampi paṭikkhipati.
|
|
|
Natthi balanti yamhi attano bale patiṭṭhitā sattā vīriyaṃ katvā tā sampattiyo pāpuṇanti, taṃ balaṃ paṭikkhipati.
|
|
|
Natthi vīriyantiādīni sabbāni purisakāravevacanāneva.
|
|
|
"Idaṃ no vīriyena idaṃ purisathāmena, idaṃ purisaparakkamena pavatta"nti evaṃ pavattavacanapaṭikkhepakaraṇavasena panetāni visuṃ ādiyanti.
|
|
|
Sabbe sattāti oṭṭhagoṇagadrabhādayo anavasese pariggaṇhāti.
|
|
|
Sabbe pāṇāti ekindriyo pāṇo, dvindriyo pāṇotiādivasena vadati.
|
|
|
Sabbe bhūtāti aṇḍakosavatthikosesu bhūte sandhāya vadati.
|
|
|
Sabbe jīvāti sāliyavagodhumādayo sandhāya vadati.
|
|
|
Tesu hi so virūhanabhāvena jīvasaññī.
|
|
|
Avasā abalā avīriyāti tesaṃ attano vaso vā balaṃ vā vīriyaṃ vā natthi.
|
|
|
Niyatisaṅgatibhāvapariṇatāti ettha niyatīti niyatā.
|
|
|
Saṅgatīti channaṃ abhijātīnaṃ tattha tattha gamanaṃ.
|
|
|
Bhāvoti sabhāvoyeva.
|
|
|
Evaṃ niyatiyā ca saṅgatiyā ca bhāvena ca pariṇatā nānappakārataṃ pattā.
|
|
|
Yena hi yathā bhavitabbaṃ, so tatheva bhavati.
|
|
|
Yena na bhavitabbaṃ, so na bhavatīti dasseti.
|
|
|
Chasvevābhijātīsūti chasu eva abhijātīsu ṭhatvā sukhañca dukkhañca paṭisaṃvedenti.
|
|
|
Aññā sukhadukkhabhūmi natthīti dasseti.
|
|
|
Yonipamukhasatasahassānīti pamukhayonīnaṃ uttamayonīnaṃ cuddasasatasahassāni aññāni ca saṭṭhisatāni aññāni ca chasatāni.
|
|
|
Pañca ca kammunosatānīti pañcakammasatāni ca.
|
|
|
Kevalaṃ takkamattakena niratthakaṃ diṭṭhiṃ dīpeti.
|
|
|
Pañca ca kammāni tīṇi ca kammānītiādīsupi eseva nayo.
|
|
|
Keci panāhu – "pañca ca kammānīti pañcindriyavasena bhaṇati.
|
|
|
Tīṇīti kāyakammādivasenā"ti.
|
|
|
Kamme ca upaḍḍhakamme cāti ettha panassa kāyakammañca vacīkammañca kammanti laddhi, manokammaṃ upaḍḍhakammanti.
|
|
|
Dvaṭṭhipaṭipadāti dvāsaṭṭhi paṭipadāti vadati.
|
|
|
Dvaṭṭhantarakappāti ekasmiṃ kappe catusaṭṭhi antarakappā nāma honti.
|
|
|
Ayaṃ pana aññe dve ajānanto evamāha.
|
|
|
Chaḷābhijātiyoti kaṇhābhijāti, nīlābhijāti, lohitābhijāti, haliddābhijāti, sukkābhijāti, paramasukkābhijātīti imā cha abhijātiyo vadati.
|
|
|
Tattha orabbhikā, sākuṇikā, māgavikā, sūkarikā, luddā, macchaghātakā corā, coraghātakā, bandhanāgārikā, ye vā panaññepi keci kurūrakammantā, ayaṃ kaṇhābhijātīti (a. ni. 6.57) vadati.
|
|
|
Bhikkhū nīlābhijātīti vadati, te kira catūsu paccayesu kaṇṭake pakkhipitvā khādanti.
|
|
|
"Bhikkhū kaṇṭakavuttikā"ti (a. ni. 6.57) ayañhissa pāḷiyeva.
|
|
|
Atha vā kaṇṭakavuttikā eva nāma eke pabbajitāti vadati.
|
|
|
Lohitābhijāti nāma nigaṇṭhā ekasāṭakāti vadati.
|
|
|
Ime kira purimehi dvīhi paṇḍaratarā.
|
|
|
Gihī odātavasanā acelakasāvakā haliddābhijātīti vadati.
|
|
|
Evaṃ attano paccayadāyake nigaṇṭhehipi jeṭṭhakatare karoti.
|
|
|
Ājīvakā ājīvakiniyo sukkābhijātīti vadati.
|
|
|
Te kira purimehi catūhi paṇḍaratarā.
|
|
|
Nando, vaccho, kiso, saṅkiccho, makkhaligosālo, paramasukkābhijātīti (a. ni. 6.57) vadati.
|
|
|
Te kira sabbehi paṇḍaratarā.
|
|
|
Aṭṭha purisabhūmiyoti mandabhūmi, khiḍḍābhūmi, padavīmaṃsabhūmi, ujugatabhūmi, sekkhabhūmi, samaṇabhūmi, jinabhūmi, pannabhūmīti imā aṭṭha purisabhūmiyoti vadati.
|
|
|
Tattha jātadivasato paṭṭhāya sattadivase sambādhaṭṭhānato nikkhantattā sattā mandā honti momūhā, ayaṃ mandabhūmīti vadati.
|
|
|
Ye pana duggatito āgatā honti, te abhiṇhaṃ rodanti ceva viravanti ca, sugatito āgatā taṃ anussaritvā hasanti, ayaṃ khiḍḍābhūmi nāma.
|
|
|
Mātāpitūnaṃ hatthaṃ vā pādaṃ vā mañcaṃ vā pīṭhaṃ vā gahetvā bhūmiyaṃ padanikkhipanaṃ padavīmaṃsabhūmi nāma.
|
|
|
Padasā gantuṃ samatthakāle ujugatabhūmi nāma.
|
|
|
Sippāni sikkhitakāle sekkhabhūmi nāma.
|
|
|
Gharā nikkhamma pabbajitakāle samaṇabhūmi nāma.
|
|
|
Ācariyaṃ sevitvā jānanakāle jinabhūmi nāma.
|
|
|
Bhikkhu ca pannako jino na kiñci āhāti evaṃ alābhiṃ samaṇaṃ pannabhūmīti vadati.
|
|
|
Ekūnapaññāsa ājīvakasateti ekūnapaññāsaājīvakavuttisatāni.
|
|
|
Paribbājakasateti paribbājakapabbajjāsatāni.
|
|
|
Nāgāvāsasateti nāgamaṇḍalasatāni.
|
|
|
Vīse indriyasateti vīsatindriyasatāni.
|
|
|
Tiṃse nirayasateti tiṃsa nirayasatāni.
|
|
|
Rajodhātuyoti rajaokiraṇaṭṭhānāni, hatthapiṭṭhipādapiṭṭhādīni sandhāya vadati.
|
|
|
Satta saññīgabbhāti oṭṭhagoṇagadrabhaajapasumigamahiṃse sandhāya vadati.
|
|
|
Satta asaññīgabbhāti sālivīhiyavagodhūmakaṅguvarakakudrūsake sandhāya vadati.
|
|
|
Nigaṇṭhigabbhāti gaṇṭhimhi jātagabbhā, ucchuveḷunaḷādayo sandhāya vadati.
|
|
|
Satta devāti bahū devā.
|
|
|
So pana sattāti vadati.
|
|
|
Manussāpi anantā, so sattāti vadati.
|
|
|
Sattapisācāti pisācā mahantamahantā sattāti vadati.
|
|
|
Sarāti mahāsarā, kaṇṇamuṇḍarathakāraanotattasīhappapātachaddantamandākinīkuṇāladahe gahetvā vadati.
|
|
|
Pavuṭāti gaṇṭhikā.
|
|
|
Papātāti mahāpapātā.
|
|
|
Papātasatānīti khuddakapapātasatāni.
|
|
|
Supināti mahāsupinā.
|
|
|
Supinasatānīti khuddakasupinasatāni.
|
|
|
Mahākappinoti mahākappānaṃ.
|
|
|
Tattha ekamhā mahāsarā vassasate vassasate kusaggena ekaṃ udakabinduṃ nīharitvā sattakkhattuṃ tamhi sare nirudake kate eko mahākappoti vadati.
|
|
|
Evarūpānaṃ mahākappānaṃ caturāsītisatasahassāni khepetvā bāle ca paṇḍite ca dukkhassantaṃ karontīti ayamassa laddhi.
|
|
|
Paṇḍitopi kira antarā visujjhituṃ na sakkoti.
|
|
|
Bālopi tato uddhaṃ na gacchati.
|
|
|
Sīlenāti acelakasīlena vā aññena vā yena kenaci.
|
|
|
Vatenāti tādiseneva vatena.
|
|
|
Tapenāti tapokammena.
|
|
|
Aparipakkaṃ paripāceti nāma, yo "ahaṃ paṇḍito"ti antarā visujjhati.
|
|
|
Paripakkaṃ phussa phussa byantiṃ karoti nāma yo "ahaṃ bālo"ti vuttaparimāṇaṃ kālaṃ atikkamitvā yāti.
|
|
|
Hevaṃ natthīti evaṃ natthi.
|
|
|
Tañhi ubhayampi na sakkā kātunti dīpeti.
|
|
|
Doṇamiteti doṇena mitaṃ viya.
|
|
|
Sukhadukkheti sukhadukkhaṃ.
|
|
|
Pariyantakateti vuttaparimāṇena kālena katapariyante.
|
|
|
Natthihāyanavaḍḍhaneti natthi hāyanavaḍḍhanāni.
|
|
|
Na saṃsāro paṇḍitassa hāyati, na bālassa vaḍḍhatīti attho.
|
|
|
Ukkaṃsāvakaṃseti ukkaṃsāvakaṃsā.
|
|
|
Hāyanavaḍḍhanānametaṃ adhivacanaṃ.
|
|
|
Idāni tamatthaṃ upamāya sādhento "seyyathāpi nāmā"tiādimāha.
|
|
|
Tattha suttaguḷeti veṭhetvā katasuttaguḷe.
|
|
|
Nibbeṭhiyamānameva paletīti pabbate vā rukkhagge vā ṭhatvā khittaṃ suttappamāṇena nibbeṭhiyamānameva gacchati, sutte khīṇe tattheva tiṭṭhati, na gacchati.
|
|
|
Evameva vuttakālato uddhaṃ na gacchatīti dasseti.
|
|