| пали | Комментарии |
|
61.Na maratīti amarā.
|
|
|
Kā sā?
|
|
|
Evantipi me notiādinā nayena pariyantarahitā diṭṭhigatikassa diṭṭhi ceva vācā ca.
|
|
|
Vividho khepoti vikkhepo, amarāya diṭṭhiyā vācāya ca vikkhepoti amarāvikkhepo, so etesaṃ atthīti amarāvikkhepikā, aparo nayo – amarā nāma ekā macchajāti, sā ummujjananimujjanādivasena udake sandhāvamānā gahetuṃ na sakkāti, evameva ayampi vādo itocito ca sandhāvati, gāhaṃ na upagacchatīti amarāvikkhepoti vuccati.
|
|
|
So etesaṃ atthīti amarāvikkhepikā.
|
|
|
62."Idaṃkusala"nti yathābhūtaṃ nappajānātīti dasa kusalakammapathe yathābhūtaṃ nappajānātīti attho.
|
|
|
Akusalepi dasa akusalakammapathāva adhippetā.
|
|
|
So mamassa vighātoti "musā mayā bhaṇita"nti vippaṭisāruppattiyā mama vighāto assa, dukkhaṃ bhaveyyāti attho.
|
|
|
So mamassa antarāyoti so mama saggassa ceva maggassa ca antarāyo assa.
|
|
|
Musāvādabhayā musāvādaparijegucchāti musāvāde ottappena ceva hiriyā ca.
|
|
|
Vācāvikkhepaṃ āpajjatīti vācāya vikkhepaṃ āpajjati.
|
|
|
Kīdisaṃ?
|
|
|
Amarāvikkhepaṃ, apariyantavikkhepanti attho.
|
|
|
Evantipi me notiādīsu evantipi me noti aniyamitavikkhepo.
|
|
|
Tathātipi me noti "sassato attā ca loko cā"ti vuttaṃ sassatavādaṃ paṭikkhipati.
|
|
|
Aññathātipi me noti sassatato aññathā vuttaṃ ekaccasassataṃ paṭikkhipati.
|
|
|
Notipi me noti – "na hoti tathāgato paraṃ maraṇā"ti vuttaṃ ucchedaṃ paṭikkhipati.
|
|
|
No notipi me noti "neva hoti na na hotī"ti vuttaṃ takkīvādaṃ paṭikkhipati.
|
|
|
Sayaṃ pana "idaṃ kusala"nti vā "akusala"nti vā puṭṭho na kiñci byākaroti.
|
|
|
"Idaṃ kusala"nti puṭṭho "evantipi me no"ti vadati.
|
|
|
Tato "kiṃ akusala"nti vutte "tathātipi me no"ti vadati.
|
|
|
"Kiṃ ubhayato aññathā"ti vutte "aññathātipi me no"ti vadati.
|
|
|
Tato "tividhenāpi na hoti, kiṃ te laddhī"ti vutte "notipi me no"ti vadati.
|
|
|
Tato "kiṃ no noti te laddhī"ti vutte "no notipi me no"ti evaṃ vikkhepameva āpajjati, ekasmimpi pakkhe na tiṭṭhati.
|
|
|
63.Chando vā rāgo vāti ajānantopi sahasā kusalameva "kusala"nti vatvā akusalameva "akusala"nti vatvā mayā asukassa nāma evaṃ byākataṃ, kiṃ taṃ subyākatanti aññe paṇḍite pucchitvā tehi – "subyākataṃ, bhadramukha, kusalameva tayā kusalaṃ, akusalameva akusalanti byākata"nti vutte natthi mayā sadiso paṇḍitoti evaṃ me tattha chando vā rāgo vā assāti attho.
|
|
|
Ettha ca chando dubbalarāgo, rāgo balavarāgo.
|
|
|
Doso vā paṭigho vāti kusalaṃ pana "akusala"nti, akusalaṃ vā "kusala"nti vatvā aññe paṇḍite pucchitvā tehi – "dubyākataṃ tayā"ti vutte ettakampi nāma na jānāmīti tattha me assa doso vā paṭigho vāti attho.
|
|
|
Idhāpi doso dubbalakodho, paṭigho balavakodho.
|
|
|
Taṃmamassa upādānaṃ, so mamassa vighātoti taṃ chandarāgadvayaṃ mama upādānaṃ assa, dosapaṭighadvayaṃ vighāto.
|
|
|
Ubhayampi vā daḷhaggahaṇavasena upādānaṃ, vihananavasena vighāto.
|
|
|
Rāgo hi amuñcitukāmatāya ārammaṇaṃ gaṇhāti jalūkā viya.
|
|
|
Doso vināsetukāmatāya āsīviso viya.
|
|
|
Ubhopi cete santāpakaṭṭhena vihananti yevāti "upādāna"nti ca "vighāto"ti ca vuttā.
|
|
|
Sesaṃ paṭhamavārasadisameva.
|
|
|
64.Paṇḍitāti paṇḍiccena samannāgatā.
|
|
|
Nipuṇāti saṇhasukhumabuddhino sukhumaatthantaraṃ paṭivijjhanasamatthā.
|
|
|
Kataparappavādāti viññātaparappavādā ceva parehi saddhiṃ katavādaparicayā ca.
|
|
|
Vālavedhirūpāti vālavedhidhanuggahasadisā.
|
|
|
Te bhindantā maññeti vālavedhi viya vālaṃ sukhumānipi paresaṃ diṭṭhigatāni attano paññāgatena bhindantā viya carantīti attho.
|
|
|
Te maṃ tatthāti te samaṇabrāhmaṇā maṃ tesu kusalākusalesu.
|
|
|
Samanuyuñjeyyunti "kiṃ kusalaṃ, kiṃ akusalanti attano laddhiṃ vadā"ti laddhiṃ puccheyyuṃ.
|
|
|
Samanugāheyyunti "idaṃ nāmā"ti vutte "kena kāraṇena etamatthaṃ gāheyyu"nti kāraṇaṃ puccheyyuṃ.
|
|
|
Samanubhāseyyunti "iminā nāma kāraṇenā"ti vutte kāraṇe dosaṃ dassetvā "na tvaṃ idaṃ jānāsi, idaṃ pana gaṇha, idaṃ vissajjehī"ti evaṃ samanuyuñjeyyuṃ.
|
|
|
Na sampāyeyyanti na sampādeyyaṃ, sampādetvā kathetuṃ na sakkuṇeyyanti attho.
|
|
|
So mamassa vighātoti yaṃ taṃ punappunaṃ vatvāpi asampāyanaṃ nāma, so mama vighāto assa, oṭṭhatālujivhāgalasosanadukkhameva assāti attho.
|
|
|
Sesametthāpi paṭhamavārasadisameva.
|
|
|
65.Mandoti mandapañño apaññassevetaṃ nāmaṃ.
|
|
|
Momūhoti atisammūḷho.
|
|
|
Hotitathāgatotiādīsu satto "tathāgato"ti adhippeto.
|
|
|
Sesamettha uttānameva.
|
|
|
Imepi cattāro pubbe pavattadhammānusāreneva diṭṭhiyā gahitattā pubbantakappikesu paviṭṭhā.
|
|